İstanbul'da Kentsel Dönüşüm: Yapıların Depreme Dayanıklı Hale Getirilmesi
İstanbul’da kentsel dönüşüm, yalnızca yapıları yenilemekten öte, şehir planlamasının ve mevcut yapı stoğunun modern ihtiyaçlara uygun hale getirilmesini amaçlayan kapsamlı bir süreci ifade ediyor. Ancak, yakın gelecekte beklenen İstanbul depremi nedeniyle öncelikli odak, yapıların deprem güvenli hale getirilmesi. Bu durum, şehirdeki eski binaların acil olarak güvenli hale getirilmesi gerektiğini gösteriyor.
İstanbul’un Yapı Stoğunda Depreme Karşı Güvenlik Sorunları
İstanbul’daki yapıların çoğu yeni gibi görünse de, yapım teknolojileri bakımından güvenilir değil. Özellikle 1980'ler ve 1990'lar sonrasında yerleşim hızla artmış ve buna bağlı olarak denetimden geçmeyen, ruhsatsız ve kat sayısı olarak planlara aykırı birçok bina inşa edilmiştir. Bu binalar, genellikle deprem yönetmeliğine uygun yapılmamıştır. Yapı malzemesi olarak yıkanmamış deniz kumu, düz ve dayanıksız demirler kullanılmış; mühendislik desteği alınmadan, projelendirilmeden yapılmış binalardır. Bu durum, İstanbul’daki binaların büyük bir kısmının deprem direncinin düşük olduğunu ve acilen yenilenmeleri gerektiğini ortaya koyuyor.
Kentsel Dönüşümde Finansal Yük ve Maliyet Sorunları
Kentsel dönüşüm projeleri, mevcut yapıların yeniden yapılmasını gerektiriyor, ancak bu durum çoğu zaman maliklerin daire sayısında azalma ve yüksek maliyetler ile karşılaşmasına yol açıyor. Birçok müteahhit, kat karşılığı anlaşma ile projeleri üstleniyor; ancak, daire sayısının sadece maliklerin ihtiyaçlarını karşılayacak kadar olduğu yerlerde inşaatı üstlenecek müteahhitlerin belirli bir kâr oranı üzerinden çalışması daha uygun olabilir. Böylelikle ödemeler, maliklerin katkısıyla sağlanmak durumundadır.
“Yarısı Bizden” Kampanyası: Depreme Dayanıklı İstanbul İçin Destek
6 Şubat depremlerinin ardından, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın Marmara Kentsel Dönüşüm Başkanlığı koordinasyonunda başlattığı “Yarısı Bizden” kampanyası, kentsel dönüşüm projelerinde önemli bir destek sunuyor. Bu kampanya kapsamında, her bağımsız bölüm için 700 bin TL hibe ve 700 bin TL kredi desteği sağlanıyor. Bu kredinin ödemesi 2 yıl sonra başlıyor ve ilk yıl boyunca herhangi bir faiz güncellemesi yapılmıyor; sonrasında ise enflasyonun yarısı oranında yıllık olarak güncelleniyor.
Kentsel Dönüşümde Taşınma Desteği ve Hibe Kriterleri
Başlangıçta, kampanya yalnızca başvuranlar için geçerliydi; ancak, bugün İstanbul’da kampanya şartlarını sağlayan tüm yapılar bu destekten faydalanabiliyor. Bu şartlar, mevcut yapı alanının 1,5 katından fazla olmaması ve bağımsız bölüm sayısının (daire ve dükkan) 1,5 katını geçmemesi gibi sınırlamalar içeriyor. Bu kriterler, kampanyanın hak edenlere ulaşmasını sağlıyor ve kamu kaynaklarının daha verimli kullanılmasına olanak tanıyor.
Kentsel dönüşüme giren yapılarda ikamet eden mal sahipleri veya kiracılar, 100 bin TL taşınma desteğinden yararlanabiliyor. Ancak, bir kişinin aynı yapıdaki birden fazla dairesi olsa bile yalnızca bir hibe alabiliyor. Böylece, desteklerin dağıtımı dengeli bir şekilde sağlanıyor.
İstanbul İçin Güvenli Gelecek
Kentsel dönüşüm, İstanbul gibi dinamik ve tarihi önemi olan bir şehirde daha güvenli ve modern bir yapı stoğu oluşturmayı hedefliyor. İleriye dönük, güvenli ve sürdürülebilir bir İstanbul için, hem yapıların depreme dayanıklı hale getirilmesi hem de bu sürecin toplumsal bir dayanışma ve devlet desteği ile yapılması büyük önem taşıyor.